شخصیت بلال در مثنوی معنوی

دکتر ابوالفضل تاجیک[1]

حسین اکبری کتابی[2]

چکیده:

مهم‌ترین و بزرگ‌ترین مانعی که بر سر راه انسان عارف قرار دارند، تعلّق به دنیاست تا دل غبارروبی نشود و مانع برطرف نگردد، خورشید نمی‌تابد و وصل نمی‌درخشد. بلال بن ریاح حبشی، از سابقان و پیش گروندگان اسلام بود، به دستور پیامبر اکرم ^(ص) ابوبکر^(رضی) بلال را از بازاری برده‌فروشی خرید و او را آزاد کرد، بلال با دورنگری که داشت اسلام آورد، در مسلمانی، انسانی فوق‌العاده مقاوم، کم‌نظیر و استوار در ملاک دین اسلام بود، همه رنج‌هایی که از جانب کفار بر وی روا می‌داشت تحمل می­کرد، بلال روحش با پیامبر خیلی نزدیک بودند روی همین دلیل بود که در غزوات متعدد مانند غزوه بدر، احد و خندق در رکاب پیامبر اشتراک ورزید. بلال سمت مؤذنی پیامبر ^(ص) و خزانه‌داری بیت‌المال را به عهده داشت؛ و هم او بود که تا واپسین دم حیات نبی اکرم ^(ص) همراه او بود و حضرتش را تنها نگذاشت و برای او اذان می‌گفت؛ و پس از رحلت پیامبر تا آخر عمر برای کسی اذان نگفت و سخنگوی نهضت پیامبر بود؛ در دوران اقامت خویش در شام، رسول اکرم ^(ص) را در خواب دید که به او می‏گوید: ای بلال! این چه جفایی است؟ آیا هنگام آن نرسیده است که به زیارت من نائل آیی؟ درواقع روح فرح‌بخششان با حضرتش انس گرفته بودن.

کلید واژگان: بلال، وفاداری، مؤذن، تقوا، عرفان، شخصیت.

مقدمه

شخصیت سترگ بلال بن ریاحی حبشی یکی از موضع­های بسیار مهم و تأثیرگذار در جامعه اسلامی هست. ازآنجاکه اندیشمندان اسلامی و غیر اسلامی نیز از جهات مختلف به ویژگی‌های مانند وفا، صبر، ایمان و عشق در این موضوع از ملاک زندگی شخصی بلال حبشی به چگونگی تداوم دین اسلام با رویکردهای مختلف نظریه‌پردازی کردند از اهمیت خاصی و سترگ برخوردار‌ می­باشد. بلال با وضعیت اجتماعی سخت که داشت به‌عنوان غلام در بازار برده‌فروشی دست‌به‌دست می­شدن برایش بسیار دشوار بود که برخیزد و قیام دین یکتاپرستی را قبول بکند این فقط یک نیروی درونی به اسم ایمان، عشق و وفاداری می­خواستند که همه‌کاره‌ای غیرممکن را ممکن بسازد از بلال حبشی غلام امیه به مؤذن نبی اکرم ارتقاع بدهد، تا ستایششان را فرشته­ های آسمان بکند.